Lees verder
Taken en verantwoordelijkheden die vroeger primair bij de politie lagen, zijn de laatste jaren steeds meer verschoven naar de gemeentelijke buitengewone opsporingsambtenaren (boa's). Door deze decentralisatie wordt handhavingsinformatie in toenemende mate geregistreerd op gemeentelijk niveau. Met als risico dat informatie gefragmenteerd raakt en een integraal veiligheidsbeeld verloren gaat. Dat signaleren Wouter Bal, Joop Koster en Tijmen Patist in hun bijdrage aan de nieuwste editie van het jaarlijkse Capgemini-rapport Trends in Veiligheid.
"Gemeenten worden in toenemende mate verantwoordelijk voor de handhaving én voor de registratie van handhavingsinformatie", zegt Wouter Bal, business analist bij Capgemini en specialist in informatiegestuurd werken en ‘intelligence’ in het domein van openbare orde en veiligheid. "Handhavingsinformatie, die afkomstig is van boa's, maar ook van bijvoorbeeld beveiligers en burgers, wordt doorgaans opgeslagen in een gemeentelijk systeem. Maar ondermijning en criminaliteit speelt zich niet alleen af binnen de gemeentegrenzen. Daarom is het van belang om het veiligheidsbeeld en de registratie van handhavingsinformatie centraal te organiseren."
Hoe kunnen we de versnippering van informatie over onveiligheid en criminaliteit voorkomen, in het licht van de gedecentraliseerde verantwoordelijkheden van gemeentes? Op welke manier is informatie beter en toch vertrouwelijk met elkaar te delen zonder dat dit ten koste gaat van de privacy- en securityregels? Capgemini ziet de antwoorden in een centrale regie op de vastlegging van gegevens, waarbij de verantwoordelijkheid decentraal kan worden ingeregeld. Bij het vastleggen moet de focus daarbij in eerste instantie komen te liggen op gebeurtenissen – en minder op individuele personen. Door eenduidig, consistent en op nationaal niveau te registreren is het dan mogelijk om een integraal veiligheidsbeeld in stand te houden, dat voldoet aan de privacywetgeving.
Joop Koster, solution architect en managing consultant bij Capgemini, en gespecialiseerd in oplossingen in het domein van openbare orde en veiligheid: "De registratie van handhavingsgegevens raakt versnipperd over de veiligheidsketen. Het gaat er nu niet om dat je een centraal datasysteem inricht, maar dat je de informatie-uitwisseling centraal organiseert. Dan kan je gegevens en signalen beter delen – en daarmee ongewenste situaties en incidenten voorkomen, of er tijdig op reageren."
Wat zijn de succesfactoren voor een centrale vastlegging van decentrale handhavingsinformatie? Volgens Koster is een transparante samenwerking essentieel. "Het begint allemaal met een open samenwerking tussen de verschillende gemeentelijke afdelingen die betrokken zijn bij handhaving. Daarnaast is er ook een bereidheid nodig om als gemeente samen te werken met andere gemeenten, en met ketenpartners en burgers. Als gemeente houd je de regie en de autonomie om je eigen manier van werken en besluitvorming te bepalen, maar stel je de toegang tot bepaalde data wat meer open voor andere partijen."
Een tweede succesfactor heeft te maken met de verantwoordelijkheid voor de centrale vastlegging. "Een centrale organisatie kan een efficiënt en betrouwbaar platform voor informatie-uitwisseling inrichten, dat registraties op een consistente wijze volgens een centraal model vastlegt. Daarmee kunnen gemeenten sneller en beter een lokaal veiligheidsbeeld opstellen", zegt Koster. "Een extra voordeel van zo'n centrale aanpak is dat de voorwaarden voor toegang tot de gegevens en voor de uitwisseling van data dan eenduidig en transparant kunnen worden ingeregeld, in lijn met alle relevante wet- en regelgeving. Ook eventuele wijzigingen zijn snel centraal door te voeren."
Een centraal platform zou in handen kunnen zijn van een organisatie zoals de Vereniging voor Nederlandse Gemeenten (VNG), maar ook van een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen die elk een eigen deelverantwoordelijkheid hebben. Bal: "Samenwerking aan een platform creëert betere veiligheidsoplossingen, tegen lagere kosten. Veel gemeenten organiseren nu vanuit de eigen middelen een systeem voor de registratie van handhavingsinformatie. Door de krachten te bundelen, ontstaan er mogelijkheden om een hoogwaardig platform te ontwikkelen dat elke partij afzonderlijk nooit zou kunnen realiseren – en dat ook nog eens goedkoper is in onderhoud."
Past een centrale oplossing wel bij de grote diversiteit van lokale besturen in Nederland? Bal: "Elke gemeente is natuurlijk uniek, maar de manieren van werken en registreren op het terrein van handhaving kennen toch veel overlappen. Zelfs internationaal zien we overeenkomsten. Dat betekent dat er zeker een basis is voor een centrale aanpak."
Het wordt steeds meer mogelijk om met technologie zoals Artificial Intelligence (AI) gebeurtenissen met elkaar in verband te brengen. Daarmee kunnen bijvoorbeeld gebeurtenissen en personen met elkaar in verband worden gebracht, waarna patronen en trends worden gedetecteerd om verder te onderzoeken. Koster: "Het succes van AI-toepassingen staat of valt met de kwaliteit van de data. Hoe meer data je deelt, hoe slimmer de algoritmes kunnen worden. Het is dan wel van belang om nauwkeurig na te gaan hoe de informatie precies is vastgelegd: AI werkt bijvoorbeeld beter met gestructureerde en gestandaardiseerde data dan met ongestructureerde informatie." Verder is bij besluitvorming op basis van analyses die met behulp van AI zijn opgesteld voorlopig nog een menselijk oordeel nodig.
"De patronen en trends die AI afleidt uit ‘big data’ kunnen aanleiding zijn voor verder overleg over criminogene factoren en verdachte situaties", zegt Koster over de mogelijke voordelen van AI voor de gemeentelijke handhaving, openbare orde en veiligheid. "Vanuit centraal geregistreerde handhavingsinformatie kunnen – geanonimiseerde – signalen worden afgegeven aan diverse relevante instanties. In de praktische en technische ondersteuning van het overleg tussen de partijen kan AI veel betekenen." Bal noemt als voorbeeld de samenwerking binnen lokale en regionale Veiligheidshuizen. "Binnen de Veiligheidshuizen voeren verschillende instanties die zijn betrokken bij veiligheid en zorg met elkaar overleg over risico's en aanpakken. Een slim centraal platform kan ervoor zorgen dat de informatie die daarbij wordt gedeeld en geanalyseerd de samenwerking optimaal ondersteunt."
De decentralisering van handhaving en toezicht gaat verder dan overheidsoptreden, en daarom is onder andere de informatie van sensoren en eventueel de private beveiligingssector relevant voor het lokale veiligheidsbeeld, benadrukken Koster en Bal. "Observaties van bijvoorbeeld private beveiligers die surveilleren op straat, op bedrijventerreinen en in winkelcentra zou je ook willen delen met gemeenten. Dat geldt ook voor meldingen van burgers", licht Koster toe.
Bal vult aan: "De private beveiliging heeft de potentie om hierbij meer als een verlengstuk van de gemeente te fungeren. Beveiligers zien in de dagelijkse praktijk zó veel. Hoe kan je de waarnemingen en ervaringen ontsluiten en vastleggen zodat deze in breder verband kunnen worden gebruikt? Met een centraal platform voor decentrale handhavingsinformatie kan je rekening houden met de regels voor gegevensbescherming, en bijvoorbeeld uniform vastleggen hoe en hoe lang je informatie opslaat."
In Finland is al een centraal registratiesysteem met een single point of truth in gebruik, vertelt Bal. "Elke persoon wordt daarin maximaal één keer geregistreerd, en alle nieuwe informatie kan daarmee worden gerelateerd. Op die manier krijgen alle partijen die toegang hebben tot het systeem na een zoekopdracht dezelfde informatie te zien. Daarmee ontstaat een betrouwbare basis, waarmee elke gemeente vervolgens een lokaal beleid kan ontwikkelen en een eigen aanpak kan uitvoeren." Koster voegt toe: "Een centrale samenwerking rond data-uitwisseling ondersteunt overleg en signalering. Het platform voert dan simpelweg het administratieve huiswerk uit, bijvoorbeeld door informatie vast te leggen die anders verloren dreigt te gaan."
De autonome positie van gemeenten bij toezicht en handhaving ligt voor de hand, maar voor een sterke informatiepositie is een verbeterde informatiehuishouding nodig, concluderen de experts van Capgemini. "Een gemeente weet als geen ander hoe de omgeving eruit ziet en wat er speelt. Een centraal platform voor handhavingsinformatie stelt de gemeente in staat om continu actuele gegevens met andere gemeenten en partijen uit te wisselen en daardoor steeds over een compleet en integraal veiligheidsbeeld te beschikken", aldus Bal. Koster: "Technologie maakt steeds meer mogelijk, en de bereidheid om samen te werken en transparant te opereren is daarbij belangrijker dan ooit. De kernvraag is nu vooral: wie gaat een centraal platform ontwikkelen waarmee elke gemeente een integraal veiligheidsbeeld in handen krijgt dat is toegespitst op de decentrale situatie?"
Het rapport ‘Trends in Veiligheid 2020’ is te downloaden via www.trendsinveiligheid.nl
Lynsey Dubbeld is communicatieadviseur, contentstrateeg, trendanalist en copywriter
